آزیترومایسین برای درمان بسیاری از عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود؛ این دارو یک آنتی‌بیوتیک از نوع کاروبید است که با توقف رشد باکتری‌ها کار می‌کند و برای عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا مؤثر نیست. آزیترومایسین در ایران به اشکال مختلف مانند کپسول، قرص، سوسپانسیون خوراکی، قطره چشم و ویال تزریقی وجود دارد. در ادامه این مطلب از دکتر مهناز شکروی به بررسی و شناخت عوارض و کاربرد این دارو می‌پردازیم .
آزیترومایسین چیست؟
آزیترومایسین، متعلق به گروهی از داروها به نام آنتی بیوتیک های ماکرولید است. آنتی بیوتیک های ماکرولید پروتئین های مهم بدن را کاهش می دهند. پروتئین های مهم شامل پروتئین های مورد نیاز باکتری ها برای زنده ماندن و رشد آنها است. این دارو برای درمان یا پیشگیری از انواع مختلف عفونت های ناشی از باکتری ها استفاده می شود. این دارو همچنین ممکن است برای اهدافی استفاده شود که در راهنمای دارو ذکر نشده است.
برخی از داروها همزمان با مصرف این دارو می توانند عوارض ناخواسته یا خطرناکی ایجاد کنند. اگر از سیزاپرید، پیموزید، ارگوتامین یا دی هیدروآرگوتامین استفاده می کنید، ممکن است پزشک برنامه درمانی شما را تغییر دهد.
قبل از مصرف این دارو، در صورت بیماری کبدی، میاستنی گراویس، اختلال در ضربان قلب، سابقه سندرم طولانی QT یا سطح پایین پتاسیم یا منیزیم در خون، به پزشک خود اطلاع دهید.
این دارو را برای مدت زمان کامل تجویز شده مصرف کنید. علائم شما ممکن است قبل از برطرف شدن کامل عفونت بهبود یابد اما شما باید دوره درمانی خود را تکمیل کنید و مصرف دارو را طبق تجویز پزشک ادامه دهید. حذف دوزها احتمال دارد خطر ابتلا به عفونت بیشتر و مقاومت در برابر آنتی بیوتیک ها را افزایش دهد. این دارو عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا را درمان نمی کند.
داروهای آنتی بیوتیکی می توانند باعث اسهال شوند. اسهال ممکن است نشانه عفونت جدید باشد. در صورت اسهال آبکی یا خونی، مصرف این دارو را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید. از داروهای ضد اسهال استفاده نکنید مگر اینکه پزشک آنها را تجویز کند.
آزیترومایسین برای درمان چه بیماری هایی تجویز می شود ؟
- عفونت دستگاه تنفسی مانند ذات الریه ، سیاه سرفه ، بیماری لژیونر (یا همان سینه پهلو) و برونشیت
- عفونت ناشی از باکتری مایکوباکتریوم آویوم کمپلکس
- فارنژیت (التهاب حلق) و التهاب لوزه
- عفونت های پوست و سایر بافت های نرم
- عفونت های گوش
- ملتحمه باکتریایی (چشم صورتی)
- عفونت های مقاربتی از جمله کلامیدیا که بر دهانه رحم یا مجاری ادرار تاثیر می گذارند .
- عفونت هایی مانند بازیوز و لایم که از طریق کنه منتقل می شوند .
آزیترومایسین برای پیشگیری از عفونت های فلبی در افرادی که از عمل های دندانپزشکی انجام می دهند و جلوگیری از بیماری های مقاربتی در قربانیان تجاوز جنسی نیز استفاده می شود . آزیترومایسین اغلب به عنوان جایگزین پنی سیلین برای افرادی که به آن حساسیت دارند نیز تجویز می شود.
مقدار و روش مصرف داروی آزیترومایسین
- قبل از شروع درمان با داروی آزیترومایسین (Azithromycin)، بروشور دارویی داخل بسته را به دقت مطالعه کنید. این بروشور به شما کمک می‌کند تا اطلاعات جامعی را راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید. همچنین اگر در رابطه با مصرف آن با سؤالاتی روبرو هستید با پزشک خود مشورت نمایید.
- دوز و مقدار داروی آزیترومایسین، از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ دارو را دقیقاً همانطور که پزشک به شما تجویز کرده است، استفاده نمایید.
- دوره درمان را با داروی آزیترومایسین، حتی اگر احساس بهبودی می‌کنید و علائمتان برطرف شده است، کامل کنید زیرا ممکن است هنوز باکتری بصورت کامل ریشه کن نشده باشد و کامل نکردن دوره درمان، احتمال بروز مقاومت میکروبی را افزایش می‌دهد.
- در صورت فراموش کردن یک دوز، به محض یادآوری، نوبت فراموش شده را مصرف کنید. اگر زمان مصرف دوز بعدی باشد، از مصرف نوبت فراموش شده اجتناب کنید و بر طبق برنامۀ مشخص به مصرف دارو ادامه دهید.
- اگر ظرف مدت سه روز از آغاز درمان با آزیترومایسین، احساس بهبودی نکردید با پزشکتان مشورت کنید.
- فرم کپسول آزیترومایسین بهتر است با معدۀ خالی (یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا) مصرف شود ولی در صورت معده درد می‌توان آن را با غذا مصرف کرد.
- فرم قرص و سوسپانسیون داروی آزیترومایسین با غذا تداخلی ندارد و می‌توان آن را قبل یا بعد از غذا مصرف کرد.
- مصرف شربت‌های ضد اسید معده، حاوی آلومینیوم و منیزیم را حداقل ۲ ساعت با مصرف این دارو فاصله دهید.
عوارض جانبی داروی آزیترومایسین
ناراحتی معده، اسهال، حالت تهوع، استفراغ یا درد شکمی از معمولترین عوارض مصرف این دارو هستند. عوارض جدی ناشی از مصرف این دارو شامل: تغییرات شنوایی، مشکلات چشمی مانند افتادگی پلک و تاری دید، مشکل در صحبت کردن، ضعف عضلانی، مشکلات کبد مانند خستگی غیرمعمول، تهوع و استفراغ مداوم، درد شدید معده، زردی چشم و پوست و ادرار تیره هستند که در صورت مشاهده باید با پزشک در میان گذاشته شوند. لازم به ذکر است این دارو به این دلیل تجویز شده است که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افراد هیچ یک از این علائم را در زمان مصرف دارو تجربه نمی‌کنند.
عوارض مصرف بیش از اندازه (اور دوز) قرص آزیترومایسین
مصرف سطوح بالای آزیترومایسین (Azithromycin) در بدن می‌تواند خطراتی را برای سلامتی به همراه داشته باشد. مصرف بیش از اندازه این دارو ممکن است باعث آسیب کبدی و ریتم نامنظم قلب شود. اگر این دارو را در دوزهای بالا مصرف کرده‌اید، بهتر است سریعا به اورژانس مراجعه کنید. .
اخطارهایی در مورد مصرف آزیترومایسین
- طبق اخطار جدی سازمان غذا و داروی آمریکا در سال ۲۰۱۲، آزیترومایسین ممکن است تغییرات غیرعادی در فعالیت الکتریکی قلب ایجاد کند که منجر به ضربان غیرطبیعی و مرگ‌آور قلب می‌شود.
- اگر دچار مشکلات مرتبط با ضربان قلب هستید مثلا تپش قلب، ضربان قلب آهسته یا نامنظم دارید، یا برای درمان این مشکلات داروی خاصی مصرف می‌کنید، حتما قبل از مصرف آزیترومایسین، با پزشک خود مشورت کنید.
- پزشک شما قبل از تجویز این دارو باید اطمینان حاصل کند که سطح پتاسیم و منیزیم خون شما، در حالت عادی قرار دارد.
▪▪▪ همچنین، در شرایط زیر نباید آزیترومایسین مصرف کنید:
حساسیت به آزیترومایسین یا هر کدام از عناصر تشکیل‌دهنده‌ٔ آن؛
ابتلا به نوعی از زردی که با نام زردی کلستاتیک شناخته می‌شود. در این شرایط، صفرا به کبد برمی‌گردد و باعث ایجاد زردی در پوست، چشم و ناخن می‌شود؛
▪▪▪ اگر یکی از شرایط زیر را دارید، قبل از مصرف این دارو حتما با پزشک مشورت کنید:
ضربان قلب آرام یا نامنظم و غیرطبیعی؛
مشکلات کبدی مثل هپاتیت؛
مشکلات جدی کلیه؛
ابتلا به میاستنی گراویس یا ضعف وخیم عضلانی.
قبل از مصرف آزیترومایسین برای درمان سوزاک یا سفلیس، حتما باید آزمایش‌هایی بدهید که نشان بدهد باکتری عامل این عفونت، آیا به آزیترومایسین پاسخ می‌دهد یا خیر.
افرادی که این دارو را برای مدت طولانی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های جدی باکتریایی و عفونی قرار دارند که درمان آنها بسیار سخت‌تر است.
تداخل دارویی
- از مصرف همزمان با آنتی‌اسید‌های حاوی آلومینیوم یا منیزیم به دلیل احتمال کاهش جذب آزیترومایسین خودداری کنید.
- پایش غلظت سرمی داروهای ضد آریتمی از قبیل آمیودارون، پروکائین آماید، کینیدین و سوتالول و نوار قلب به دلیل افزایش ریسک آریتمی های خطرناک قلبی در مصرف همزمان با آزیترومایسین توصیه می‌شود.
- مصرف هم زمان با سیکلوسپورین، دیگوکسین، فنی توئین یا ترفنادین ممکن است سبب افزایش غلظت این داروها در خون گردد.
- مصرف همزمان با مشتقات ارگوتامین ممکن‌است سبب سمیت با ارگوت گردد.
- پایش فاکتور PT در بیماران دریافت‌کننده همزمان آزیترومایسین و وارفارین به دلیل امکان افزایش اثرات ضد انعقادی توصیه می‌شود.
سخن پایانی
مصرف آزیترومایسین در دوران بارداری و شیردهی باید تحت نظر و اجازه‌ی پزشک باشد اما در کل منع مصرف صددرصدی در این دوران ندارد؛ زیرا آزیترومایسین در دسته‌ی داروهای گروهB قرار دارد (یعنی استفاده از آن در بارداری و شیردهی بی خطر محسوب می‌شود). اما هیچ‌گاه در این دوره‌های حساس ریسک نکنید و بدون تجویز پزشک دارویی مصرف نکنید.
